Coraz szerszym echem w kręgach medialnych rozbrzmiewa wieść o wprowadzeniu nowego obowiązku dla twórców materiałów wideo publikujących swe materiały na platformach społecznościowych takich jak YouTube, Facebook, Instagram, Tik Tok.
Czym tak naprawdę jest „wykaz dla dostawców VSP i VOD”? jakie niesie ze sobą konsekwencje dla osób publikujących materiały wideo w ramach wyżej wymienionych platform?
W pierwszej kolejności należy zadać sobie pytanie dlaczego teraz i co jest źródłem tego całego zamieszania?
Cały proces wprowadzenia obowiązku prowadzenia wykazu dostawców zapoczątkowała nowelizacja Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) o audiowizualnych usługach medialnych z dnia 14 listopada 2018r. z której to nowelizacji wynikał obowiązek ustawodawstwa Państw Europejskich do stworzenia mechanizmów wykazów pozwalających na raportowanie wszystkich wpisanych do wykazu usług audiowizualnych.
Więcej o usługach audiowizualnych znajdziesz tutaj: https://www.infoprawnik.pl/2022/02/17/czy-influencer-ma-obowiazek-oznaczenia-tresci-reklamowanych/
Następstwem powyższej nowelizacji były zmiany w krajowym porządku prawnym wprowadzone w Ustawie z dnia 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji oraz ustawy o kinematografii (Dz. U. z 2021 r., poz. 1676)
Na czym polegają te zmiany i jakie wiążą się z nimi obowiązki?
Jak głosi komunikat Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji:
„Podmioty dostarczające audiowizualne usługi medialne na żądanie oraz dostawcy platform udostępniania wideo prowadzący działalność w dniu 1 listopada 2021 r. (wejście w życie nowelizacji ustawy), są obowiązane do zgłoszenia usług do wykazu Przewodniczącego KRRiT do dnia 1 lutego 2022 r.”
Co w przypadku gdy rozpocząłem działalność po dniu 1 listopada 2021r. ?
„Zgłoszenia należy dokonać nie później niż 14 dni przed dniem rozpoczęcia udostępniania publicznego audiowizualnej usługi medialnej na żądanie/dostarczania platformy.” (vide. art. 47 ca. Ustawy z dnia 29 grudnia 1992r. o radiofonii i telewizji)
Kim są zatem osoby obowiązane do złożenia wskazanego wyżej przywołanego zgłoszenia usług do wykazu Przewodniczącego KRRiT?
Co do zasady jako osoby zobowiązane do wyżej przedstawionego zgłoszenia są to przede wszystkim dostawcy platform udostępniania wideo – są to takie podmioty jak stacje telewizyjne, strony internetowe oferujące możliwość zapoznania się z materiałami wideo.
Wątpliwości w przedmiotowej sprawie budzi druga ze wskazanych w komunikacie KRRiT oraz znowelizowanej ustawie z dnia 29 grudnia 1992r. o radiofonii i telewizji grupa tj. „Podmioty dostarczające audiowizualne usługi medialne za żądanie”
Co należy rozumieć przez audiowizualne usługi medialne za żądanie? Czy dotyczy to osób publikujących w ramach portali społecznościowych pokroju YouTube, Facebook, Instagram, Tik Tok?
Pojęcie usługi medialnej na żądanie zdefiniowane zostało w treści art. 4 pkt. 6a. znowelizowanej ustawy o radiofonii i telewizji. Zgodnie z jego brzmieniem „audiowizualną usługą medialną na żądanie jest usługa medialna świadczona w ramach prowadzonej w tym zakresie działalności gospodarczej, polegająca na publicznym udostępnianiu audycji audiowizualnych na podstawie katalogu ustalonego przez podmiot dostarczający usługę”
I tutaj przechodzimy do meritum całego zamieszania, czy osoby publikujące materiały wideo w ramach portali społecznościowych zobligowane są do złożenia wyżej omówionego zgłoszenia oraz czy są one osobami spełniającymi definicję „Podmioty dostarczające audiowizualne usługi medialne za żądanie”.
Opinie w powyższym zakresie są znacznie podzielone. Zgodnie z komunikatami rzecznika prasowego KRRiT działalność tzw. influencerów należy uznać jako spełniającą definicję podmiotów dostarczających audiowizualne usługi medialne na żądanie.
Czy aby na pewno stanowisko te odpowiada prawu?
Dużą wątpliwość budzi treść przywołanej wyżej definicji zawartej w art. 4 pkt. 6a. znowelizowanej ustawy o radiofonii i telewizji. W pierwszej kolejności należy powyższą definicję rozdzielić na trzy konieczne do łącznego spełnienia przesłanki tj.:
1. prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usługi medialnej;
2. publiczne udostępnianie audycji audiowizualnych na podstawie katalogu;
3. ustalanie tego katalogu przez podmiot dostarczający usługę;
O ile w przypadku dwóch pierwszych przesłanek można mówić częściowo o ich spełnieniu w przypadku większości z grupy influencerów, albowiem działalność cechuje się charakterem zarobkowym skutkującym prędzej czy później zarejestrowaniem działalności gospodarczej, oraz forma popularnych platform social mediów cechuje udostępnianie materiałów audiowizualnych na podstawie katalogu to kwestia wpływu na ustalenie tego katalogu przez podmiot prowadzący działalność jawi się jako sporna.
Większość platform społecznościowych ma ścisłe reguły według których filtruje materiały odraz decyduje o i ich pozycjonowaniu w katalogu – dlatego też z uwagi na powyższe brak jest w naszej ocenie przesłanek do uznania aby influencerzy publikujący swe materiały w ramach portali społecznościowych spełniali wszystkie z trzech wyżej wymienionych przesłanek.
W szczególności, iż przy skupieniu się na literalnym brzmieniu powyższego przepisu druga z przesłanek również mogłaby stanowić pole dyskusji, albowiem to nie influencerzy, a platformy portali społecznościowych udostępniają kreowane przez nich usługi medialne.
Zgodnie jednak ze stanowiskiem rzecznik prasowej KRRiT – Teresa Brykczyńska:
– “Powyższym obowiązkiem objęta jest każda osoba publikująca materiały wideo na platformach udostępniania wideo – YouTube, TikTok, Twitch, Facebook itp. (czyli nagrywająca filmiki, videoblogi lub inne materiały wideo) i zarabiająca na tej na usłudze np. na podstawie odpowiednich umów z reklamodawcami lub przedstawicielem platformy”
– „Jeśli ktoś jest amatorem, hobbystą, nie zarabia na swoich produkcjach audiowizualnych, nie ma z tego tytułu żadnych dochodów, to nie musi zgłaszać się do wykazów dostawców VOD i VSP”
Jakie obowiązki niesie za sobą zgłoszenie do wykazu dla dostawców VSP i VOD?
Pierwszym i zasadniczym obowiązkiem wynikającym z brzmienia art. 47j. Ustawy z dnia 29 grudnia 1992r. o radiofonii i telewizji jest coroczne raportowanie tj. składanie sprawozdania z wykonania obowiązków (stosowania zabezpieczeń technicznych lub innych odpowiednich środków, mających na celu ochronę małoletnich przed treściami dla nich szkodliwymi, promowania i kwot audycji europejskich, w tym wytworzonych pierwotnie w języku polskim, udziału audycji zawierających udogodnienia dla osób z niepełnosprawnościami wraz ze wskazaniem udziału poszczególnych rodzajów tych udogodnień) do KRRiT w terminie do 31 marca za rok poprzedni.
Szeroki zakres obowiązków kojarzony przez większość odbiorców z dużymi korporacjami jakimi niewątpliwie są stacje radiowe telewizyjne aniżeli grupa ambitnych młodych ale jednocześnie drobnych przedsiębiorców jakim jawi się być rynek influencerów.
Istotnym jest również obowiązek wynikający z art. 37a ust. 1-4 ustawy o radiofonii i telewizji który dotyczy dostawców usług medialnych, którzy sporządzają sprawozdania finansowe – podmioty te są również zobowiązane do złożenia w terminie 15 dni od dnia sporządzenia powyższego sprawozdania (lub jego zatwierdzenia) do przedłożenia takowego sprawozdania również do KRRiT. Dostawcy usług medialnych nie sporządzający takowy sprawozdań są zobowiązani do dostarczenia kopii zeznania podatkowego w tożsamym terminie 15 dni (od dnia złożenia zeznania w Urzędzie Skarbowym).
Ważnym jest również pamiętać o tym aby oprócz sprawozdania finansowego (lub zeznania podatkowego) przekazać zestawienie zawierające informację o rocznych przychodach i kosztach dotyczących poszczególnych dostarczanych przez niego usług medialnych tj. rozbicie każdej z usług z uwzględnieniem uzyskiwanych z niej zysków (ewentualnych opłat poniesionych przez odbiorców) jak i poniesionych na nią kosztów wytworzenia. Rozbicie uzyskiwanych przychodów winno uwzględniać przede wszystkim rozdzielenie na wpływy z reklam sponsorowanych, reklam platformowych (CPM) oraz abonamentów (jeżeli dana platforma przewiduje możliwość ich wykupienia – lub dostęp do katalogu ograniczany jest pod warunkiem dokonania płatności za uzyskanie dostępu do materiału)
Co jeżeli nie spełnię któregokolwiek z powyższych obowiązków?
Niedochowanie wyżej wymienionych obowiązków skutkować będzie decyzją Przewodniczącego KRRiT nakładającą karę w wysokości do dwudziestokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wpłatami z zysku, w kwartale poprzedzającym wydanie decyzji nakładającej karę, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” która w ostatnim kwartale tj. zgodnie z ogłoszeniem z dnia 21 stycznia 2022r. wyniosło 6221,04 zł co daje nam obecnie łączne zagrożenie karą do 124.420,80 złotych.
Czy w praktyce powyższa regulacja zburzy dotychczasowy ład świata social mediów – tego dowiemy się w najbliższej przyszłości. Pewnym jest że należy trzymać rękę na pulsie i oczekiwać jak w praktyce wyglądać będzie świat rynku medialnego po wyżej omówionych zmianach.